امیررضا شــیرازی، در گفتگویی صریح با هفته‌نامه گام اقتصادی به واکاوی مهمترین مســائل تربیتی و مدیریتی مدارس امروز تهران پرداخت. او ضمن تاکید بر آســیبهای "پرسه زدن دانش‌آموزان در فضای مجازی" و "ساعات تنهایــی پس از مدرســه" که منجر به پرخاشــگری و افســردگی میشــود، هوشمندســازی را راه‌حلی برای یادگیری نوین دانست. شیرازی در پایان، با اشــاره به مشکالت ناشی از کمبود نیرو، حقوق پایین معلمان و سرانه اندک مدارس، مهمترین خواســته خود را افزایش بودجه آموزش و پرورش و تغییر نگاه به آن از "هزینه" به "سرمايه‌گذاری برای آینده جامعه" عنوان کرد.
به گزارش سایت گام اقتصادی: امیررضا شیرازی، در گفتگویی صریح با هفته‌نامه گام اقتصادی به واکاوی مهمترین مسائل تربیتی و مدیریتی مدارس امروز تهران پرداخت. وی ضمن تاکید بر آسیب‌های “پرسه زدن دانش‌آموزان در فضای مجازی” و “ساعات تنهایی پس از مدرسه” که منجر به پرخاشگری و افسردگی می‌شود، هوشمندسازی را راه‌حلی برای یادگیری نوین دانست. شیرازی در پایان، با اشاره به مشکلات ناشی از کمبود نیرو، حقوق پایین معلمان و سرانه اندک مدارس، مهمترین خواسته خود را افزایش بودجه آموزش و پرورش و تغییر نگاه به آن از “هزینه” به “سرمایه‌گذاری برای آینده جامعه” عنوان کرد.
امیررضاشیرازی یکی از مدیران پرتلاش آموزش‌وپرورش تهران با حدود ۲۵ سال سابقه کاری، از انگیزه بالا و علاقه‌مندی به امور اجرایی به‌عنوان عامل اصلی ورود خود به مسیر مدیریت مدارس یاد کرد. وی که کار خود را با تدریس به‌صورت حق‌التدریس آغاز کرده و پس از یک سال فعالیت به‌عنوان معلم رسمی، وارد حوزه معاونت آموزشی و سپس اجرایی شده است، هم‌اکنون پنجمین سال مدیریت خود را سپری می‌کند.
این مدیر باتجربه، در گفتگو با «گام اقتصادی» اظهار داشت: «از همان ابتدای استخدام، علاقه زیادی به کارهای اجرایی داشتم و این اشتیاق، مورد توجه مدیران قرار گرفت. به همین دلیل، فرصت معاونت آموزشی و اجرایی برایم فراهم شد. پس از ۱۰ سال فعالیت در این سمت‌ها و با توجه به تحصیلاتم در رشته مدیریت آموزشی، مسئولیت مدیریت مدرسه به من واگذار شد.»
وی افزود: «سال‌ها تدریس، چه در قالب حق‌التدریس و چه به‌عنوان معلم رسمی، موجب شد تا شناخت عمیق‌تری از مسائل آموزشی، نیازهای دانش‌آموزان و دغدغه‌های معلمان پیدا کنم. اکنون با بهره‌گیری از این تجربیات، تلاشم این است که مدرسه‌ای پویا، هدفمند و هوشمند را مدیریت کرده و خدمات آموزشی شایسته‌ای ارائه دهم.»
مدیر دبستان راه دانش با اشاره به مهمترین چالش‌های مدیریت مدارس در پایتخت گفت: «در حالی که مسائل درون مدرسه‌ای با هم‌اندیشی و گفت‌وگو قابل حل هستند، اصلی‌ترین چالش ما مربوط به عوامل بیرونی است که عمدتاً از فضای مجازی و نبود نظارت خانواده‌ها بر آن ناشی می‌شود.»
وی با بیان اینکه استفاده پنهانی از موبایل در مدرسه به مشکلی جدی تبدیل شده، افزود: «دانش‌آموزان گاه با خود تلفن همراه به مدرسه می‌آورند و بدون اطلاع کادر آموزشی از آن استفاده می‌کنند؛ این موضوع می‌تواند به سرقت گوشی، ضبط و انتشار فیلم‌های غیرمجاز از کلاس منجر شود و اعتبار معلمان، مدرسه و آموزش و پرورش را با چالش مواجه کند.»
مدیر دبستان راه دانش همچنین به خلأ زمانی بین پایان مدرسه و بازگشت والدین به خانه اشاره کرد و گفت: «تنهایی ۴ تا ۵ ساعته دانش‌آموزان در این بازه، آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد و ممکن است زمینه‌ساز گرایش به فضاهای ناسالم یا غرق شدن در بازی‌های رایانه‌ای مضر شود.»
وی ادامه داد: «عدم نظارت والدین در این ساعات می‌تواند منجر به پرخاشگری، کاهش مهارت کنترل خشم، افسردگی و گوشه‌گیری در میان دانش‌آموزان شود.»
این مدیر مدرسه همچنین به تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی خانواده‌ها اشاره کرد و گفت: «وجود اختلاف طبقاتی میان خانواده‌ها، چالش‌های ارتباطی و رفتاری خاص خود را دارد. ما تلاش می‌کنیم با برگزاری جلسات آموزش خانواده و ملاقات‌های حضوری با اولیا، هماهنگی بیشتری بین خانه و مدرسه ایجاد کنیم و تأثیر چالش‌های بیرونی را کاهش دهیم.»
شیرازی با اشاره به تأثیر فناوری در تحول آموزش ابتدایی گفت: «نقش فناوری و دیجیتالی شدن در آموزش دوره ابتدایی بسیار مثبت و متحول‌کننده بوده است و توانسته آموزش را از شکل سنتی خارج کرده و به فضایی جذاب‌تر و کارآمدتر تبدیل کند.»
وی با تأکید بر اهمیت ابزارهای نوین آموزشی افزود: «استفاده از تبلت و لپ‌تاپ در کلاس‌ها به دانش‌آموزان و معلمان این امکان را می‌دهد تا به منابع گسترده‌تری دسترسی داشته باشند و آموزش را عمیق‌تر و مؤثرتر دنبال کنند.»
شیرازی ادامه داد: «پرده‌های هوشمند در کلاس‌ها محیطی تعاملی ایجاد کرده‌اند که نمایش محتوای آموزشی، تصاویر و انیمیشن‌ها را ساده‌تر کرده و جذابیت بیشتری به فرایند یادگیری بخشیده‌اند.»
این مدیر آموزشی همچنین اظهار کرد: «انیمیشن‌های آموزشی نقش مهمی در انتقال مفاهیم دشوار به صورت بصری دارند و یادگیری را برای دانش‌آموزان ساده‌تر و لذت‌بخش‌تر کرده‌اند.»
وی با اشاره به تفاوت‌های تدریس در گذشته و حال افزود: «در گذشته معلمان برای توضیح یک مفهوم باید زمان زیادی صرف می‌کردند، اما امروز با یک کلیک می‌توان به انواع محتوای آموزشی دسترسی پیدا کرد. این تحول باعث ارتقای سطح مدارس و بهینه‌سازی شیوه‌های آموزش شده است.»
شیرازی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای شناسایی و پرورش دانش‌آموزان مستعد گفت: «ما در مدرسه راه دانش برنامه‌های متنوعی را با هدف ایجاد بستر مناسب برای شکوفایی استعدادهای دانش‌آموزان اجرا می‌کنیم.»
وی با تأکید بر اهمیت فضای هنری در کشف استعدادها افزود: «با تشکیل گروه‌های سرود و فعالیت‌های هنری، دانش‌آموزان هنرمند را شناسایی می‌کنیم. پس از ورود به این فضاها، استعدادهای آنها آشکار می‌شود و ما نیز به خانواده‌ها توصیه می‌کنیم فرزندان خود را در مسیر توسعه این استعدادها هدایت کنند.»
این مدبر آموزشی با اشاره به فعالیت‌های ورزشی نیز اظهار کرد: «تیم‌های ورزشی و مسابقاتی که در مدرسه برگزار می‌شود به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که نه رقابتی و تنش‌زا، بلکه مشوق و انگیزه‌بخش باشند. برای نمونه، در مسابقات طناب‌زنی اخیر، چند دانش‌آموز چابک و بااستعداد شناسایی شدند و ما به والدین آنها پیشنهاد دادیم که زمینه ورود فرزندانشان را به رشته‌هایی نظیر بسکتبال یا هندبال فراهم کنند، چرا که توان پیشرفت تا سطوح حرفه‌ای و تیم ملی را دارند.»
مدیر دبستان راه دانش با اشاره به رویکرد مدرسه در شناسایی استعدادها ادامه داد: «ما تلاش می‌کنیم دانش‌آموزان را از طریق فعالیت‌های متنوع وارد فضاهای مختلف کنیم و پس از یک دوره، استعدادها و علاقه‌مندی‌هایشان را شناسایی کنیم. بر این اساس، دانش‌آموزان به سوی حوزه‌هایی که در آن توانمندی دارند، هدایت می‌شوند.»
شیرازی با اشاره به آسیب‌شناسی ساختار مدارس توسط وزارت آموزش و پرورش گفت: «تصمیم برای فعالیت مدارس در دوره‌های تحصیلی مجزا مانند ابتدایی دوره اول، ابتدایی دوره دوم، متوسطه دوره اول و دوم، اقدامی درست و کارآمد بوده و ما نیز در مدرسه راه دانش از این رویکرد استقبال کرده‌ایم.»
وی با اشاره به مشکلات پیشین افزود: «در گذشته که دانش‌آموزان پایه‌های اول تا ششم در یک فضای مشترک تحصیل می‌کردند، تفاوت‌های سنی و رفتاری زیادی بین آنها وجود داشت. برای مثال، دانش‌آموز کلاس ششم به فعالیت‌های بدنی و فضای پویاتر نیاز داشت، در حالی که دانش‌آموز کلاس اول ممکن بود حتی در راه رفتن دچار مشکل باشد و با کوچک‌ترین برخورد آسیب ببیند. این تفاوت‌ها موجب ایجاد استرس برای خردسالان در حیاط مدرسه می‌شد.»
این مدیر آموزشی با اشاره به چالش‌های زنگ تفریح اظهار کرد: «در زمان کلاس، تفاوت سنی مشکلی ایجاد نمی‌کرد، اما در زنگ تفریح که دانش‌آموزان کوچک‌تر و بزرگ‌تر با هم در حیاط مدرسه حضور داشتند، چالش‌هایی مانند استفاده از موبایل توسط بزرگ‌ترها به وجود می‌آمد که کنترل آن دشوار بود.»
وی افزود: «به همین دلیل تصمیم گرفتم این موضوع را با آموزش و پرورش در میان بگذارم و خوشبختانه این تغییر مورد تأیید قرار گرفت. اکنون، تمرکز ما صرفاً بر روی دانش‌آموزان دوره اول ابتدایی است که این امر باعث شکوفایی بیشتر دانش‌آموزان شده، چرا که در فضایی متناسب با سن‌شان قرار گرفته‌اند و بهتر دیده می‌شوند.»
مدیر دبستان راه دانش همچنین به مزایای این تفکیک اشاره کرد و گفت: «محیط مدرسه اکنون به‌طور کامل با نیازهای دانش‌آموزان پایه‌های اول تا سوم هماهنگ شده است. این موضوع باعث کاهش استرس، افزایش تمرکز آموزشی و شناسایی بهتر استعدادها شده است. هرچند ورود به مدرسه جدید در پایه چهارم ممکن است نیازمند سازگاری مجدد باشد، اما مزایای این تفکیک به‌مراتب بیشتر است.»
شیرازی ،افزایش جمعیت مهاجران در تهران را چالش‌برانگیز توصیف کرد و گفت: هرچند در مناطق مرفه‌نشینی مانند یوسف‌آباد، به‌دلیل هزینه بالای زندگی، تعداد دانش‌آموزان اتباع بسیار اندک است، اما در مناطق جنوبی و کم‌برخوردار پایتخت، آمار این دانش‌آموزان به طرز قابل توجهی بالاست؛ این مسئله تبعات متعددی برای نظام آموزشی و خانواده‌ها در پی داشته است.
وی ادامه داد: «در مناطق پایین شهر، حضور پرشمار دانش‌آموزان اتباع به‌ویژه افغانستانی، موجب ایجاد نابرابری‌هایی در روند آموزشی شده است. تفاوت‌های فرهنگی، زبانی و سطح سواد پیش‌زمینه‌ای این دانش‌آموزان، باعث افت کیفیت آموزش در کلاس‌های درس می‌شود.
مدیر دبستان راه دانش افزود: «بسیاری از این دانش‌آموزان حتی با اصول اولیه‌ای چون تلفظ صحیح کلمات یا مهارت‌های پایه خواندن و نوشتن آشنا نیستند. معلم ناچار است زمان زیادی را صرف آموزش مفاهیم ابتدایی کند، در حالی‌که دانش‌آموزان دیگر از این نظر جلوتر هستند. این تفاوت سطح، روند آموزش را برای همه کند می‌کند.»
به گفته این مدیر آموزشی، بسیاری از خانواده‌های مهاجر پیش از حضور در تهران، در روستاهای کشور خود زندگی می‌کرده‌اند و با سبک زندگی شهری آشنایی ندارند؛ عاملی که گاه منجر به بروز مشکلات فرهنگی و رفتاری در فضای مدرسه می‌شود.
شیرازی ادامه داد: «در برخی مدارس که تراکم دانش‌آموزان اتباع بسیار بالاست، شاهد شکل‌گیری نوعی انسجام و احساس استقلال در میان آنها هستیم. گاهی این اتحاد منجر به چالش‌آفرینی در نظم مدرسه می‌شود و مدیریت فضای آموزشی را دشوارتر می‌کند.»
وی اضافه کرد: خانواده ها تلاش می کنند برای فرار از این بحران فرزندانشان را به مدارس غیردولتی بفرستند، در گذشته مناطق مرفه نشین کودکان خود را در مدارس غیردولتی ثبت نام می کردند اما در حال حاضر این مسئله برعکس شده است.»
این مدیر آموزشی تأکید کرد: «موضوع حضور دانش‌آموزان اتباع باید با رویکردی جامع، واقع‌گرایانه و همراه با حمایت‌های آموزشی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. در غیر این صورت، نه‌تنها کیفیت آموزش تحت تأثیر قرار می‌گیرد، بلکه آسیب‌های اجتماعی جدیدی نیز متوجه دانش‌آموزان ایرانی و اتباع خواهد شد.»
یکی از مسائل کلیدی در نظام آموزش و پرورش، کیفیت نیروی انسانی و وضعیت منابع مالی مدارس است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت آموزش دارد. در این زمینه، دو دسته معلم از طریق آزمون جذب شده‌اند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
مدیر دبستان راه دانش با اشاره به این موضوع گفت: «فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان به عنوان بهترین و آماده‌ترین نیروها شناخته می‌شوند. این معلمان آموزش‌های تخصصی و اصولی معلمی را دیده‌اند و کار با آنها بسیار ساده‌تر و مؤثرتر است، چرا که با روش‌های نوین آموزشی آشنایی کامل دارند و نقش مهمی در ارتقاء کیفیت تدریس ایفا می‌کنند.»
وی ادامه داد: «اما دسته دیگری از معلمان که از مسیرهای دیگر جذب می‌شوند، از آموزش‌های تخصصی معلمی بی‌بهره‌اند و این موضوع گاهی باعث کاهش کیفیت کار در مدارس می‌شود.»
این مدیر آموزشی به مشکلات معیشتی معلمان نیز اشاره کرد و افزود: «حقوق و مزایای معلمان بسیار پایین است و آنها ناچار به انجام مشاغل دوم می‌شوند. این شرایط باعث می‌شود معلمان فرصت کافی برای استراحت، بازسازی انرژی و ارتقاء دانش خود نداشته باشند که در نهایت موجب کاهش انگیزه و دلسردی آنها می‌گردد.»
وی همچنین به وضعیت نامطلوب منابع مالی مدارس اشاره کرد و گفت: «سرانه آموزشی که به مدارس دولتی اختصاص می‌یابد، حتی برای یک کلاس تنها حدود دو میلیون تومان در سال است؛ مبلغی که پاسخگوی هزینه‌های ابتدایی مانند تعمیرات، خرید ملزومات، پرداخت قبوض آب و برق و حتی هدایای دانش‌آموزی نیست.»
شیرازی در ادامه به فرسودگی فضاهای آموزشی اشاره کرد و گفت: «بسیاری از مدارس نیازمند بازسازی و تعمیرات اساسی هستند، اما بودجه کافی برای این موارد اختصاص نمی‌یابد.»
وی تأکید کرد: «آموزش و پرورش باید در مورد این مسائل با مردم صادق باشد و به وضوح اعلام کند که چه میزان سرانه به مدارس پرداخت می‌شود و چه انتظاراتی از آنها دارد. باید دیدگاه «هزینه بودن آموزش و پرورش» تغییر کند و آن را به عنوان یک «سرمایه‌گذاری برای آینده جامعه» ببیند. اگر می‌خواهیم جامعه بهتری داشته باشیم، باید بودجه آموزش و پرورش به طور قابل توجهی افزایش یابد و به معلمان و مدارس اهمیت بیشتری داده شود.»
مدیر دبستان راه دانش در پایان گفت؛ باید بدانیم که کشور، معلمان و تمامی دست‌اندرکاران عرصه آموزش، زحمات مادی و معنوی فراوانی برای شکوفایی و بالندگی ما متحمل شده‌اند و این تلاش‌ها حقوقی بر گردن ما ایجاد می‌کند.
متأسفانه مشاهده می‌شود که برخی افراد تمایل زیادی به مهاجرت و ادامه فعالیت‌های خود در خارج از کشور دارند. اما درخواست من این است که:
قدردان زحمات معلمان باشیم،حس ایران‌دوستی و هم‌میهن‌دوستی را در خود تقویت کنیم،به خودباوری و تلاش جمعی ایمان داشته باشیم همانطور که مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند، برای ساختن ایران عزیز باید خودمان تلاش کنیم و نباید انتظار کمک از دیگران داشته باشیم. این اصل در زندگی خانوادگی نیز مشهود است؛ اگر اعضای خانواده به تلاش نپردازند، موفقیتی حاصل نمی‌شود.
امیدوارم روزی فرا رسد که همه ما به این درک متقابل دست یابیم و جامعه به جای دوقطبی شدن، در مسیری واحد و با هدفی مشترک حرکت کند. به امید ایرانی آباد، سرشار از مهر و وفاداری به میهن و جامعه.